Υπάρχει Νόμπελ Μαθηματικών;

via Δημήτρης Χονδρολίδης by noreply@blogger.com (Δημήτρης Χ) on 1/5/13

Τα βραβεία Νόμπελ (ή Νομπέλ για τους γαλλομαθείς, αφού ο Alfred Nobel έζησε στο Παρίσι για πολλά χρόνια) θεσπίστηκαν και πήραν το όνομα τους από τον προαναφερθέντα Σουηδό χημικό, εφευρέτη της νιτρογλυκερίνης και του δυναμίτη. Ο Nobel, ένας πάμπλουτος βιομήχανος αλλά φιλειρηνιστής, είχε γράψει στη διαθήκη του ότι επιθυμεί το 95% της περιουσίας του να μοιραστεί στους καλύτερους εκπρόσωπους της Ιατρικής, της Χημείας, της Φυσικής, της Ειρήνης και της Λογοτεχνίας. Και έτσι τα 5 αυτά βραβεία δίνονται από το 1901 σε ετήσια βάση. Ο Nobel πέθανε το 1896, αλλά έκαναν πέντε χρόνια μέχρι να καθιερώσουν τα βραβεία, καθώς στην αρχή δυσκολεύτηκαν να καταλάβουν τι εννοούσε στη διαθήκη του και σε ποιον ακριβώς έπρεπε να τα δώσουν.

 

Όλα τα βραβεία δίνονται στην Στοκχόλμη, εκτός από το Νόμπελ Ειρήνης που δίνεται στο Όσλο της Νορβηγίας. Αυτό γίνεται επειδή ο Νobel δεν εμπιστευόταν τους Σουηδούς βουλευτές (τι να πούμε και εμείς...)

Δίνονται κάθε χρόνο στις 10 Δεκεμβρίου (η επέτειος θανάτου του ιδρυτή τους). Στη Σουηδία θεωρείται πολύ σημαντικό γεγονός, καθηλώνοντας το 90% των Σουηδών στις τηλεοράσεις τους την ημέρα της τελετής. Το βραβείο, εκτός από τη φήμη, είναι ένα χρυσό μετάλλιο, ένα δίπλωμα και περίπου 1.000.000 ευρώ.

Βέβαια το εμφανές και σίγουρα παράξενο είναι ότι από τη λίστα των βραβείων λείπουν τα Μαθηματικά. Ο λόγος του αποκλεισμού τους δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα και μάλλον ούτε πρόκειται. Άλλοι λένε ότι ο Nobel δεν είχε τα Μαθηματικά σε ιδιαίτερη υπόληψη, τα έβρισκε πολύ θεωρητικά και έξω από το πνεύμα των βραβείων του. Η πιο διαδεδομένη πάντως εκδοχή (ίσως και λόγω της ίντριγκας που τη συνοδεύει) είναι αυτή κατά την οποία ο Nobel ζήλευε τον συμπατριώτη του μαθηματικό Gost Mittag-Leffler επικεφαλή του πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, καθώς ο δεύτερος είχε κερδίσει τη γυναίκα που ήταν ερωτευμένος ο πρώτος.

Αρκετά αργότερα το 1968, η τράπεζα της Σουηδίας καθιέρωσε και το βραβείο των Οικονομικών Επιστημών στη μνήμη του Nobel, με τα εφαρμοσμένα μαθηματικά να περικλείονται μέσα σε αυτές, όπου και βρήκαν καταφύγιο μαθηματικοί όπως ο John Nash.

O Τζον Νας ενσαρκώθηκε από τον Ράσελ Κρόου στην ταινία "Ένας υπέροχος άνθρωπος"

Νόμπελ των μαθηματικών θεωρείται το μετάλλιο Φιλντς που θεσπίστηκε το 1936 από τον Καναδό μαθηματικό Τζον Φιλντς και περιλαμβάνει αντίστοιχου ύψους χρηματικό ποσό με τα Νόμπελ. Δίνεται κάθε 4 χρόνια και σε αντίθεση με τα Νόμπελ που συνήθως απονέμονται σε επιστήμονες προς το τέλος της καριέρας τους (ως επιβράβευση), με τα μετάλλια Φιλντς βραβεύονται μαθηματικοί ως 40 χρονών (ως κίνητρο). Θεωρείται το ανώτερο τρόπαιο στον μαθηματικό κόσμο και μόνο ένας, ο ιδιόρυθμος ερημίτης Ρώσος μαθηματικός Γκριγκόρι Πέρελμαν , που έλυσε μετά από 100 χρόνια την υπόθεση του Poincare στην αλγεβρική τοπολογία, αρνήθηκε και το βραβείο και τα χρήματα, αν και πάμπτωχος.

Γκριγκόρι Πέρελμαν

Πιο σύγχρονο αλλά εξίσου σημαντικό είναι το βραβείο Άμπελ, το οποίο πήρε το όνομα του από τον Νορβηγό μαθηματικό Νιλς Χέρνικ Άμπελ, γνωστό για την ανακάλυψη της θεωρίας ομάδων. Απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 2003 και πολύ γρήγορα έγινε ισοδύναμο με το Νόμπελ μεταξύ των μαθηματικών, συνοδευόμενο επίσης με το ποσό των 1.000.000 δολαρίων. Φέτος τιμήθηκε με αυτό ο 80χρονος Αμερικανός μαθηματικός John Milnor  για τις πρωτοποριακές ανακαλύψεις του στην τοπολογία, τη γεωμετρία και την άλγεβρα.

Για την ιστορία, ο μαθηματικός και φιλόσοφος Bertrand Russel είχε βραβευθεί τη δεκαετία του 1930 με Νόμπελ Λογοτεχνίας.